The Stanley Parable

Yara Rymen (ex-gastschrijfster)
22 jan 2023
5 minuten om te lezen

Bijgewerkt op: 11 mrt 2023

Sommigen noemen het een game, anderen noemen het een ervaring, ik noem het een meesterwerk. The Stanley Parable behoort zeker tot één van mijn favoriete indie games en dit omdat het een game is met een verhaal, maar dan ook weer niet. Het is namelijk een zeer verwarrend en brainwashing spel, dat mij op het einde achterliet met een verwonderde glimlach, maar eveneens met een gewrongen gevoel. Het biedt een ervaring om nooit te vergeten, maar ook om nooit te kunnen plaatsen en is daarom niet voor iedereen weggelegd. Desalniettemin is het een game die iedereen ooit geprobeerd moet hebben, naar mijn mening. Waarom? De website van The Stanley Parable beschrijft exact waarom:

“You will follow a story, you will not follow a story. You will have a choice, you will have no choice. The game will end, the game will never end. Contradiction follows contradiction, the rules of how games should work are broken, then broken again. You are not here to win. The Stanley Parable is a game that plays you.” (Wreden & Pugh, 2013)

Wacht… wat???

In tegenstelling tot het concept, is het verhaal achter het spel heel eenvoudig: Stanley is een simpele werknemer die in Room 427 werkt en op knoppen drukt wanneer hem dat wordt opgedragen. Verder weten we niets over hem. De game begint op een normale werkdag; Stanley zit achter zijn bureau en wacht op het commando om knoppen in te duwen. Echter, het commando komt nooit. Op dit punt krijg je als gamer de controle over Stanley – of dit is toch wat je gelooft – via een eerste-persoonsperspectief. Wanneer je Stanley’s kantoor uitwandelt, zal je merken dat al Stanley’s medewerkers verdwenen zijn. Het is je taak om te achterhalen wat er aan de hand is. Hoe simpel het verhaal ook lijkt, dat is het niet. Je zult merken dat het verhaal dan ook verandert ten koste van de keuzes die je maakt, of net niet maakt. Het spel geeft je namelijk niet-expliciete keuzes, bijvoorbeeld de linkse of de rechtse deur inslaan, maar vervolgens vertelt de verteller je wél wat je moet doen. Jij hebt alle vrijheid en kiest om de instructies van de verteller te volgen of het tegenovergestelde te doen van wat je verteld wordt. Als je in-character gaat luister je natuurlijk naar de verteller, maar als je een rebel wilt zijn, handel je ‘vrij’ en besef je al snel dat het spel veel verhalen heeft - maar ook geen, veel keuzes - maar ook geen en veel uitkomsten - maar ook geen.

Uhm… efkes opnieuw, alstublieft???

Juist, ja. Elke keer je een einde bereikt in The Stanley Parable word je nadien teruggestuurd naar Stanley’s kantoor om al dan niet opnieuw te beginnen en het verhaal vanuit een ander perspectief te beleven. De verteller begeleidt (lees: dwingt) je in bepaalde richtingen en helpt je verschillende eindes te bereiken, afhankelijk van de mate waarin je zijn bevelen opvolgt of negeert. Hij is ook degene die je terugstuurt naar je kantoor wanneer je een einde bereikt of wanneer je hem frustreert door bijvoorbeeld helemaal niet te bewegen. Hij reageert op alles wat je (niet) doet, wat hem hilarisch maakt, maar ook enorm machtig. Door hem al deze macht te geven, krijg je soms wel eens het gevoel dat de verteller gemakkelijk de ontwerper van het spel zou kunnen zijn…

THE END IS NEVER THE END IS NEVER THE END IS NEVER THE END IS NEVER…

Want zo is het nu eenmaal. Zelfs na het opzoeken van een gids om alle eindes te behalen, zal je nog niet het gevoel van einde krijgen. Agree to disagree, natuurlijk, want dit is puur mijn mening. Ik had nooit het gevoel van closure en dus ook nooit het gevoel dat ik een echt einde bereikt had. Zelfs toen ik het einde met de creditroll had behaald, voelde dit niet als een einde voor mij. Hoewel dit voor velen misschien een minpunt is, maakt dit de game eigenlijk zeer uniek. Je zou het kunnen vergelijken met bijvoorbeeld de top game Twelve Minutes (2021, Luis Antonio, Nomada Studio), waarbij je in een oneindige loop zit en via de loop het verhaal moet vinden. Echter, in The Stanley Parable draait het niet om het verhaal vinden, volgens mij, want dit is moeilijk te achterhalen. Waar draait het dan wel om? Goede vraag. Ik heb geen flauw idee. Naar mijn mening probeerden game designers Davey Wreden en William Pugh eerder een boodschap duidelijk te maken dan een verhaal te creëren. De game speelt namelijk erg ironisch met het concept ‘vrije wil’. Van dansen in een disco tot zelfmoord plegen tot baby’s verbranden… wat zou JIJ doen? Dat is de echte vraag.

“You can’t jump!”

Nee, serieus. Je kunt NIET springen in The Stanley Parable. De game designers maakten het onmogelijk. Dit brengt me dan ook meteen bij het volgende hoofdstuk: achievements. In de game is achievements halen immers zéér moeilijk. Bepaalde achievements zijn zeker en vast gemakkelijk haalbaar, maar sommigen zijn gewoonweg onmogelijk. Moest de game beschikbaar zijn op PlayStation, zou een Platinum Trophy er dus niet inzitten. Eén van de achievements heeft zelfs de naam Unachievable en vereist een hacker om de codering van het spel aan te passen. Waarom zouden Wreden en Pugh dit gedaan hebben? Wat heeft het voor zin? Waarom zelfs met achievements beginnen, dan? Wel, ik denk dat dit eigenlijk het narratief van de game ondersteunt. Als de game draait om vrije wil, dan wel om keuze en go with the flow, strookt het gegeven van achievements halen niet met deze gedachtegang. Om een achievement te halen, moet je dingen doen of zelfs instructies opvolgen, wat niet het doel is van The Stanley Parable. Het lijkt wel alsof de designers je uitlachen wanneer je een achievement probeert te halen. Sterker nog, de verteller doet dit bij één bepaalde achievement en laat je als een slaaf zijn instructies volgen om de achievement te behalen. Toen ik deze behaald had, voelde ik me toegewijd en tegelijkertijd slecht, omdat ik handelde als een slaaf.

Conclusie The Stanley Parable is duidelijk meer dan ‘okay’. Wat ik heb geleerd van dit meesterstuk is om het met een open mind te spelen en er zonder verwachtingen in te stappen. Als je verwachtingen hebt, zullen deze toch teniet gedaan worden tijdens het spelen. Maar dat maakt het, naar mijn mening, juist zo’n fantastische game. Elke playthrough is anders, zelfs als je exact hetzelfde pad bewandelt. Zij het door de nieuwe dingen die je opmerkt onderweg of door de verteller. Hij is dan ook degene die deze game zo’n prachtwerk maakt. De verteller is humoristisch en geeft een nieuwe dimensie aan ironie. Soms werkt hij op je zenuwen en wil je dat hij gewoon zwijgt, maar wanneer hij dan écht de stilte laat duren of een bepaalde actie niet becommentarieert, mis je hem meteen. Het vergt zekere narratieve skills om zoiets voor elkaar te krijgen! The Stanley Parable is honderd procent zeker een narratieve parel, een juweel om voor altijd te koesteren. Het is dan ook één van mijn favoriete indie games met een reden! Dat de gameplay zeer beperkt is, het spel nooit eindigt en je niet kunt winnen, maakt de game niet minderwaardig. Ik vind het spel perfect passen binnen het narratieve experiment de game designers wilden creëren en alles ligt dan ook in het verlengde daarvan. Ik raad dus zeker en vast aan om The Stanley Parable een kans te geven! En onthoud: expect the unexpected or don’t expect at all.